W Polsce mamy już prawie epidemię otyłości wśród dzieci i młodzieży. Badania wskazują na to, że ok. 10% dzieci w wieku 1-3 lat ma nadwagę lub otyłość. Problem z nadmierną masą ciała dotyczy również co trzeciego 8-latka i co piąte dziecko w wieku szkolnym. Częstą wątpliwością wśród rodziców jest kwestia odchudzania dzieci. Czy dzieci można odchudzać? Jak zrobić to bezpiecznie? Odpowiedzi na te pytania poniżej.

Jak rozpoznać nadwagę i otyłość u dziecka?

Rozpoznanie nadwagi lub otyłości u dorosłych nie stwarza nam zazwyczaj żadnego problemu. Możemy posłużyć się m.in. wskaźnikiem BMI lub zawartością tkanki tłuszczowej z analizy składu ciała metodą bioimpedancji. W przypadku dzieci sytuacja lekko się komplikuje.

Przy ocenie masy ciała u dzieci również możemy posłużyć się wskaźnikiem BMI, jednak dodatkowo są nam potrzebne również siatki centylowe. Siatki centylowe to wykresy pokazujące, jak z upływem czasu zmienia się wzrost, waga, czy obwód główki dziecka.

Na początku należy obliczyć wskaźnik masy ciała BMI dziecka ze wzoru:

BMI = masa ciała (kg)/wzrost (m)^2

Następnie otrzymaną wartość należy przenieść na siatki centylowe odpowiednie dla płci i wieku dziecka (siatki centylowe BMI). Według standardów Światowej Organizacji Zdrowia nadwagę u dziecka można stwierdzić, gdy wartość wskaźnika BMI jest równa lub większa od 85 centyla (≥85c), a mniejsza niż 95 centyl (<95c). Otyłość natomiast, gdy wskaźnika BMI jest równy lub większy od 95 centyla (≥95c).

Jak bezpieczne odchudzać dziecko?

W przypadku rozpoznania u dziecka nadwagi lub otyłości, przed przystąpieniem do jakichkolwiek działań, należy pamiętać, że dziecko to nie jest mały dorosły. Jego organizm intensywnie rośnie i rozwija się, dlatego nie może mu zabraknąć żadnych składników odżywczych, witamin czy składników mineralnych. Z tego powodu odchudzanie dziecka nie może polegać na ograniczaniu ilości jedzenia, które będzie powodować uczucie głodu, ale na zmianie nawyków żywieniowych na zdrowsze. Co więcej, ta zmiana nawyków żywieniowych musi dotyczyć CAŁEJ rodziny (bez wyjątków w postaci, np. szczupłego rodzeństwa czy mieszkającej w tym samym domu babci). Dzieci uczą się poprzez modelowanie, co oznacza, że obserwowanie rodziców, którzy jedzą zdrowe produkty jest w całym postępowaniu niezwykle ważne. Zachęcanie dziecka do jedzenia warzyw, podczas gdy pozostali domownicy ich nie jedzą wróży całkowitą klęskę.

Dzieci do 7-9. roku życia powinny otrzymywać odpowiednią dla swojego wieku oraz aktywności fizycznej ilość kalorii oraz składników odżywczych. Efektem tego powinno być „wyrastanie” dziecka z nadwagi lub otyłości (dziecko rośnie na wysokość, ale nie zwiększa się (lub zwiększa się bardzo powoli) jego masa ciała). Podobnie postępujemy z dziećmi starszymi z nadwagą (BMI pomiędzy 85 a 95 centylem na siatkach centylowych).

U dzieci powyżej 9. roku życia z otyłością (BMI powyżej 95 centyla na siatkach centylowych) dozwolone jest powolne redukowanie masy ciała o 1-2 kg w miesiącu (dla porównania: u dorosłych za zdrowe tempo przyjmuje się utratę 4 kg w miesiącu). Trzeba jednak pamiętać, że im młodsze dziecko, tym to tempo powinno być wolniejsze.

W celu unormowania masy ciała u dzieci zaleca się także minimum 1 godzinę aktywnego spędzania czasu każdego dnia (np. jazda rowerem, taniec, pływanie, gry i zabawy na świeżym powietrzu).

Odchudzanie dziecka powinno odbywać się pod opieką lekarza pediatry oraz doświadczonego dietetyka, który zdecyduje, jaką ilość kalorii powinno przyjmować dziecko, aby cały proces przebiegał w sposób bezpieczny.

Autor: mgr Marta Szałwińska, dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Piśmiennictwo:

1. Steinberger J., Daniels S.R., Eckel R.H. i wsp.: Progress and challenges in metabolic syndrome in children and adolescents. Circulation 2009; 119: 628–664.
2. Fundacja Instytutu Matki i Dziecka: Otyłość u dzieci i młodzieży. Poradnik dla rodziców dzieci w wieku od 4 do 18 lat, http://www.imid.med.pl/images/do-pobrania/fimid-poradnik-web.pdf dostęp 06.08.2019r.